Ahrida Sinagogu

1693 tarihli bir fermandan anlaşıldığına göre bu sinagog ‘Feth-i Hakani’den (İstanbul’un Fethi) önce mevcuttu. Ahrida (Ohrida, Uhr,Toh Balat) Sinagogu ismini kurucularının geldikleri Makedonya’daki Ohri kasabasından alır.

Kürkçü Çeşme Sokağı üzerinde bulunan Ahrida Sinagogu, Balat sinagoglarının en büyüğü ve en görkemlisidir. 24 Temmuz 1660 Büyük İstanbul Yangını sırasında harap olan yapı, 10 Mayıs 1694 tarihli İrade ile yenilenmiş, 1709, 1823, 1840, 1881, 1893, 1926 ve 1955 yıllarında genel veya kısmi tadilat görmüştür. Bugünkü yapının, daha önce yan yana mevcut iki sinagogun (muhtemelen biri Romaniyot diğeri Sefarad) aralarındaki duvar yıkılarak birleştirilmeleri ile oluştuğu iddia edilir.

Avlusunda bulunan kitabeye göre Sinagog 1992 yılında Naim Güleryüz’ün öneri ve girişimleri ile Jak Kamhi Başkanlığında 500. Yıl Vakfı tarafından Nedim Yahya’nın koordinatörlüğünde Yüksek Mimar Hüsrev Tayla’nın çalışması ile restore edilmiştir.

Sinagogun Tevası (Tevrat okuma kürsüsü) bir geminin pruvasını andırır. Bir inanca göre bu form Nuh’un Gemisi’ni anımsatır, bir diğer iddiaya göre ise Sefaradları İspanya’dan Osmanlı İmparatorluğu’na getiren Osmanlı kadırgalarını simgeler.

17. yüzyılda kendini Mesih ilan eden Sabetay Sevi’nin, bir Cumartesi günü içinde vaaz verdiği iddia edilen Ahrida Sinagogu II. Dünya Savaşı’nın seferberlik yıllarında bir süvari müfrezesini barındırmıştır.

Sinagogun geçmişindeki anlamlı anılardan biri, Osmanlı-Rusya savaşına katılan Osmanlı ordusunun zaferi için 18 Mayıs 1877 günü düzenlenen ve Sadrazam İbrahim Edhem Paşa ile devlet ileri gelenlerinin de katıldığı dua törenidir.

Ahrida Sinagogu, 9 Haziran 1989 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 16 Eylül 1987 tarihli kararla, Korunması Gereken Kültür Varlıkları Listesi’ne 128 Sıra No. ile dâhil edilmiştir.